De witwasaanpak in de vastgoedwereld schiet niet op. Dat blijkt uit onderzoek van fraudespecialist Bob Hoogenboom. In een interview op nrc.nl pleit hij ervoor van makelaar weer een beschermd beroep te maken.

Lees verderop in het artikel de reacties van de NVM en VBO.

In opdracht van VNO-NCW, Justitie en de beroepsverenigingen van de notarissen en de makelaars onderzocht fraudespecialist en Nyenrode-hoogleraar Bob Hoogenboom hoe het met de jacht op crimineel geld gesteld is in de vastgoedsector. Hoogenboom bekeek hoe notarissen, makelaars, taxateurs en overheidsinstellingen samenwerken om witwassen en fraude bij onroerendgoedtransacties te voorkomen.

“De kleine notariskantoren worden aangepakt, maar niet die op de Zuidas”

Witwasaanpak alleen gericht op laaghangend fruit

Het beeld dat hij schetst, is niet best. Makelaars en notarissen vervullen maar mondjesmaat hun plicht om verdachte transacties te melden. Bovendien faalt de witwasaanpak van de overheid. Dat komt doordat overheidsorganisaties inhoudelijk slecht samenwerken, veelal gericht zijn op laaghangend fruit en nauwelijks strategische analyses maken. “Men is nu al ruim dertig jaar bezig en er is nauwelijks vooruitgang.”

“De laatste vijf jaar wordt er wel degelijk meer gemeld. Zeker door notarissen. En beroepsverenigingen van notarissen en makelaars lopen de benen uit het lijf om die meldingsplicht onder de aandacht van hun achterban te brengen. Maar zij lopen tegen die ‘opstandige betrokkenheid’ van hun achterban aan: een combinatie van desinteresse, angst om in een opsporingsdossier te belanden, en frustratie dat men van opsporingsdiensten nooit terug hoort wat er met meldingen is gebeurd. Daarnaast speelt er een commercieel belang. Erst kommt das Fressen, dann kommt die Moral. Men is in het vastgoed niet de hele dag bezig met het naleven van de laatste jurisprudentie.”

Artikel gaat verder onder de afbeelding

NVM: draagvlak onder sector neemt toe

Volgens de NVM komt uit het onderzoek naar voren dat het draagvlak onder makelaars en taxateurs voor de Wwft (Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme) toeneemt. De brancheverenigingen spelen daar een wezenlijke rol bij. Ook het feit dat het aantal meldingen toeneemt, vormt voor de NVM een bevestiging dat zij op de goede weg zit met haar voorlichting, ondersteuning en audits.

In de visie van de NVM is een van de sterkste punten van het onderzoek dat alle partijen kritisch beschouwd worden. Iedereen krijgt min of meer een veeg uit de pan, in die zin dat het allemaal (nog) beter kan. De NVM hoopt dat gehoor wordt gegeven aan meer ambitieuze aanbevelingen in het rapport zoals:

  • Werk de mogelijkheden van anoniem melden door poortwachters verder uit.
  • Maak een nieuwe wettelijke regeling waarin(opnieuw) ‘de makelaar onroerend goed’ een beschermde titel wordt.

 

Maak van makelaar weer een beschermd beroep

Hoogenboom pleit ervoor van makelaar weer een beschermd beroep te maken. “De makelaarswereld is heel gefragmenteerd. Alleen de NVM heeft een systeem van onderlinge toetsing. Tot de liberalisering in 1999 was het beroep van makelaar beschermd. Dat zou je weer moeten invoeren. Integreer de brancheverenigingen, stel lidmaatschap verplicht, tuig een opleidingssysteem op en voer onderlinge controles in.”

‘Je tikt alleen kleine spelers van het bord’

De hoogleraar is het meest geschrokken van het feit dat er al sinds 1985 door de overheid gesproken wordt over multidisciplinair optreden, maar dat dat in de praktijk nauwelijks gebeurt. “De politie, Fiod en toezichthouders worden zelfstandig afgerekend en moeten individuele targets halen. Zij zetten hun eigen belangen centraal.” Dat leidt tot ‘dumbing down’. “Om aan targets te voldoen, kiest men simpele zaken. De ene na de andere henneplocatie wordt opgerold. Kleine notariskantoren worden wel aangepakt, maar niet die op de Zuidas. Voor de bühne worden mooie dingen gedaan, maar het maatschappelijke effect is beperkt: je tikt kleine spelers van het bord.”

VBO niet geraadpleegd

VBO betreurt dat zij niet is geraadpleegd bij de totstandkoming van het rapport. De organisatie herkent zich dan ook niet in beweringen over de vereniging die tot stand zijn gekomen op basis van uitspraken van één of enkele respondenten. “Wij nemen de aanbevelingen in ogenschouw om te komen tot een betere én gezamenlijke aanpak omtrent preventie en bestrijding van witwassen bij vastgoedtransacties.”

Bureaucratisering is fnuikend voor witwasaanpak

Concluderend zegt de hoogleraar: “Er is overlap, herhaling van zetten en verkwisting van energie. De bureaucratisering is fnuikend. Er zijn meer mensen die praten, vergaderen, beleidsstukken schrijven en de Tweede Kamer bedienen, dan dat er daadwerkelijk met voeten in de klei aan witwaspreventie wordt gedaan.”

Bekijk het onderzoeksrapport ‘Samen’ van prof. Bob Hoogenboom.

Wat is uw mening? Stem op de poll via de homepage

 

GERELATEERDE ARTIKELENMEER VAN DEZE AUTEUR