Er zijn 31 oplossingen op de markt om starters te ondersteunen bij de aankoop van een woning, maar ze worden maar weinig gebruikt. Het lijkt er bovendien op dat het wiel vaak opnieuw wordt uitgevonden.
Door een samenspel van stijgende vraagprijzen, strengere leennormen, studieschulden en de flexibilisering van de arbeidsmarkt, zijn starters op de woningmarkt op achterstand gezet. Daarom hebben diverse gemeenten en particuliere organisaties (zoals woningcorporaties en projectontwikkelaars) speciale koopconstructies voor starters opgezet, om hun kansen te vergroten.
Kamervragen
In de Tweede Kamer werden vragen gesteld of al deze goedbedoelde initiatieven wel effect hebben. Is er geen sprake van wildgroei van ondoorzichtige instrumenten die nadelig zijn voor de consument? Daarom gaf minister De Jonge van Volkshuisvesting opdracht aan de Nationale Hypotheek Garantie (NHG) en het Stimuleringsfonds Volkshuisvesting (SVn) om dit te laten onderzoeken.
Vijf categorieën
Voor het eerst werden alle bestaande koopconstructies voor starters in kaart gebracht. Ze zijn terug te brengen tot vijf categorieën: financieringsinstrumenten (een extra lening bovenop de maximale hypotheek), koopinstrumenten (uitgestelde betaling), erfpachtinstrumenten, combinaties van koopinstrumenten en erfpacht, en vormen van huur met deling in de vermogensontwikkeling of huur met een koopoptie.
Onoverzichtelijk
Veel regelingen zijn lokaal, gemeentegebonden. Als de starter zich daarop richt, blijft het aanbod overzichtelijk. Dit geldt minder wanneer er op lokaal niveau meerdere varianten worden aangeboden, of wanneer de koper zich ook verdiept in het landelijke aanbod.
Vanuit het perspectief van hypothecaire financiers is er inderdaad sprake van wildgroei. Alle 31 bestaande regelingen kennen immers hun eigen beoordelingskaders en administratie. Niet alle geldverstrekkers financieren alle initiatieven.
Starterslening meest ingezet
Het meest ingezet worden de Starterslening van SVn, waarbij de koopstarter op basis van het inkomen een aanvullende lening bovenop de maximale hypotheek ontvangt, en het koopinstrument van wooncorporaties, waarbij een koopstarter de mogelijkheid krijgt een woning onder de marktwaarde te kopen.
De laatste jaren gebeurt dit echter bij niet meer dan 5.000 woningaankopen per jaar. Dit is slechts 1,5% van alle jaarlijkse woningtransacties, en ongeveer 5% van de transacties waarbij starters betrokken zijn.
SVn en NHG roepen gemeenten en particuliere instanties op om gebruik te maken van bestaande oplossingen en niet het wiel opnieuw uit te vinden. “Er liggen verschillende pasklare oplossingen op de plank”, zegt SVn-bestuurder Arjen Gielen. “Maak daar gebruik van.”
